سبک تربیت کودک
یکی از عادات های همیشه من توجه به سبک های فرزند پروری اطرافیانم است دوست دارم بدانم نحوه تربیت آن ها با فرزاندانشان به چه شکل است و نتیجه این رفتار در شخصیت و رفتارهای کودک چه تاثیری می گذارد. این مسئله باعث شده به مطالعات مربوط به روانشناسی کودک و تربیت کودک علاقه خاصی داشته باشم.
یکی از سوالاتی که من از گوگل پرسیدم همین بود که سبک های فرزند پروری رایج که در خانواده ها مورد استفاده قرار می گیرد به چه صورتی هستند. چه ویژگی هایی دارد و در نهایت بر روی شخصیت کودک چه تاثیری می گذارد؟ در این مقاله بلاگ هنگی بی چکیده بهترین و مهم ترین نکات مربوط به سبک های فرزند پروری را به شما معرفی می کنم تا در تربیت کودک خود به این نکات توجه کنید. در اخر هم از شما سوالی دارم که در صورت تمایل به آن پاسخ دهید!
اهمیت تربیت کودک
درک شخصیت و خلق و خوی کودک یکی از اصلی ترین شیوه های تربیتی مناسب کودکان است که سبب شناسایی بهتراستعدادها و تمایلات کودکان نیز می شود.روش های متفاوتی برای تربیت کودک وجود دارد که والدین می توانند با آگاهی از آن ها کودکان خود را تربیت کنندو یک روش قطعی و صحیح برای تربیت کودکان وجود ندارد.
روش‌های تربیت فرزند از جمله موارد مهمی است که باید در خانواده به آن توجه داشت؛ فرزندان در خانواده بسیاری از امور اولیه زندگی را فرا می‌گیرند و بیشترین تاثیر پذیری را از خانواده دارند؛ تربیت کودک از جمله وظایف مهم والدین در خانواده است درنتیجه میزان آگاهی پدر و مادر از روش‌های تربیت فرزند بسیار حائز اهمیت است.
باز هم تاکید می شود که خانواده به عنوان اولین نهادی که کودک در آن رشد و نمو پیدا می‌کند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پرورش کودک، فرایند تقویت و حمایت از رشد فیزیکی، عاطفی، اجتماعی و فکری کودک از نوزادی تا بزرگسالی است. سبک‌های فرزندپروری همانطور که از نامش پیداست به انواع سبک ها، قوانین و روش‌هایی اشاره دارد که خانواده‌ها برای تربیت فرزندان خود در پیش می‌گیرند.
بیشتر یدانید: تغذیه دوران بارداری چگونه باشد؟
سبک های فرزند پروری
سبک‌های فرزندپروری نوع رابطه والد و کودک را مد نظر قرار می‌دهند. یک وجه جالب درباره والدگری این است که والدین با سبک‌های فرزندپروری مخصوص به خود می‌توانند تغییرات زیادی در فرزندان خود ایجاد نمایند. محققان با تلاش بر یافتن ویژگی‌های مشترک تربیت والدین چهار سبک فرزندپروری را شناسای کرده‌اند.
اما لازم است بدانید هر والدی با فرزند خود رابطه‌ای منحصر به فرد دارد. در این مقاله به شباهت‌هایی که بین سبک‌های فرزندپروری در خانواده‌ها وجود دارد اشاره کرده‌ایم. شما می‌توانید با مطالعه این مقاله سبک فرزندپروری خود را شناسایی کرده و در اصلاح آن برای تربیت فرزندانی شاد، مسئول و مولد در جامعه بر آیید.
روش‌های تربیتی والدین با نتایجی که در شخصیت بچه‌ها نشان داده می‌شود ارتباط دارد و روش تربیتی والدین معتبر به طور کلی منجر به رفتار‌هایی مثبت مثل عزت نفس قوی و خودکفایی می‌شود. با این حال، عوامل مهم دیگر از جمله فرهنگ، درک فرزند از رفتار مادرانه، پدرانه و نفوذ اجتماعی هم نقش مهمی در رفتار فرزند ایفا می‌کند.
چهار سبک فرزند پروری رایج
در ادامه چهار سبک فرزند پروری را به شما معرفی می کنیم که به صورت غالب در اکثر خانواده ها مورد استفاده قرار می گیرد. این سبک ها از لحاظ علمی و کاربردی مورد تایید متخصصین قرار گرفته اند و تست های شخصیت شناسی و فرزند پروری در این زمینه قرار دارند.
۱. فرزندپروری مقتدرانه
این روش به عنوان موثرترین روش فرزندپروری با پذیرش، حمایت و روابط نزدیک تعریف می‌شود. همچنین قاطع بودن، وضع ارزش‌ها و قوانین متناسب با نیاز‌ها و شرایط کودک و در انتها ارزش بخشیدن به استقلال کودک از جمله ویژگی‌های این روش است.
فرزندپروری مقتدرانه به جای روش‌های تنبیهی از سبک‌های حمایتی بهره می‌گیرد. والدین قوانین و معیار‌های منطقی برای فرزندان وضع میکنند و فرزندان ضمن پیروی از آنها اغلب روش‌های منطقی فکر و استدلال را می‌آموزند.
سبک تربیتی مقتدرانه:”والدین مقتدر درخواست کنندگی بالا وپاسخ دهندگی بالا دارند”
والدین مقتدر هم بر رفتار مختارانه و هم بر نظم و کنترل اهمیت می دهند. کودکان این خانواده ها در بحث هایی که به رفتارشان مربوط می شود آزادانه شرکت می کنند و حتی ممکن است تصمیم گیری هم بکنند ولی اقتدار نهایی در دست والدین است
ماسن اعتقاد دارد والدینی که این شیوه را در پیش می گیرند به فرزندان خود استقلال و آزادی فکری می دهند و آنها را تشویق می کنند و نوعی محدودیت و کنترل را نیز برآنها اعمال می دارند . در خانواده هایی با والدین مقتدر اظهار نظر و ارتباط اخلاقی وسیع در تعامل کودک و والدین وجود دارد و گرمی و صمیمیت نسبت به کودک در سطح بالاست.
والدین مقتدر در پرورش کودکانی که مهارت اجتماعی دارند، موفق اند. این والدین کودک را به خاطر رفتارهای پسندیدهاش تشویق و به خاطر اعمال ناپسندش تنبیه میکنند . با کودکان رفتار سازگار و با ثباتی دارند.
آنها فرزندشان را تنبیه و تشویق بی دلیل نمی نمایند و به علاوه همواره این رفتار کودک است که تقبیح می شود نه خود کودک. مطالعات آزمایشگاهی نیز نشان داده است که اگر به سبک این والدین برای کودک دلیل بیاوریم که چرا باید از قاعده معینی اطاعت کند تأثیرش بسیار بیشتر از تنبیه او به خاطر عدم اطاعت است
به طور کلی سبک مقتدرانه این نشانه‌ها را دارد:
قوانین مشخص است و دلایل آن توضیح داده می‌شود.
ارتباط زیاد و مناسب با درک کودک است.
این والدین مراقبت کننده و حامی هستند.
انتظارات و اهداف بالا و روشن در خانواده وجود دارد.
نتیجه این نوع فرزندپرروی فرزندان خلاق، مستعد و منعطف است که دارای مهارت‌های اجتماعی بالایی هستند.
۲. فرزندپروری مستبدانه، سبک فرزند پروری
در این روش والدین با اعمال روش‌های تربیتی خشک و طردکننده، از ایجاد روابط نزدیک و صمیمی با فرزندان خود اجتناب میکنند و حداقل میزان روابط عاطفی را با فرزندان خود برقرار میکنند. همچنین کنترل و استفاده از روش‌های تنبیهی در این سبک بسیار رایج بوده و استقلال کودک امری بی اهمیت قلمداد می‌شود. این والدین متوقع هستند و از قوانین غیر قابل انعطاف و خشک برای کودکان وضع میکنند و انتظار دارند کودک بدون، چون و چرا آنها را بپذیرد.
این دسته والدین از لحاظ اعمال کنترل منطقی رتبه کمتری نسبت به والدین قبلی دارند .آنان بیشتر بر اعمال قدرت و انضباط اجباری تأکید دارند و در ضمن با فرزندان خود کمتر گرم و با محبت هستند. کودکان را بسیار کنترل می کنند و برای اعمال کنترل از قدرتشان استفاده می نمایند ، آنان فرزندان خود را تشویق به مخالفت با قواعد و تصمیمات خود نمکنند و کمتر با آنان گرم ومهربان هستند والدین مستبد اطاعت بی چون وچرا را یک فضیلت می دانند برخی از آنها از سر خشم چنین روشی را پیش می گیرند و بعضی دیگر نمی خواهند دردسر توضیح دادن و بحث وگفتگو را تقبل کنند و بعضی نیز چنین می کنند به این دلیل که می خواهند از این راه به نوجوان یاد دهند که به مراجع قدرت احترام بگذارند.
همچنین تحقیقات واترمن (1982) نشان می دهد که والدین مقتدر سبب تسهیل کسب هویت در فرزندان خود می شوند. شاید برخی از والدین سختگیری نسبت به فرزندان را بهترین شیوه تربیتی و ضامن موفقیت آنها در آینده بدانند اما باید توجه داشت این عمل با مختار بودن انسان و تمایلش به آزادی سازگار نیست.
سختگیری بیش از حد، امکان انتخاب آزاد را در فرزندان از بین میبرد و این تفکر اشتباه را در او به وجود میآورد که باید همیشه وابسته باشد.
فرزندان این والدین از اتکا به خود، خودداری میکنند و از استقلال رأی اندکی برخوردارند. آنها به صورت افرادی نسبتا ناپخته توصیف شده‌اند که هنگام مواجهه با ناملایمات، از مکانیسم دفاعی واپس‌روی (روی‌گردانی) استفاده کرده، نسنجیده عمل میکنند و به فعالیت بی‌هدف می‌پردازند. آنها تکانشی، پرخاشگر و فاقد اعتمادبه‌نفس بوده و رفتارهای بزهکارانه از خود نشان می‌دهند
به طور کلی والدین دارای سبک مستبدانه ویژگی های زیر را دارند:
سبک انضباطی خشک و اغلب بدون توضیح و صحبت است.
به کار بردن تنبیه شایع است.
ارتباط بیشتر یکطرفه و از مادر به کودک است.
علت قوانین عموما توضیح داده نمی‌شود.
والدین این سبک معمولا مراقبت و حمایت کمتری دارند.
انتظارات بالا و بدون انعطاف است.
نتیجه این سبک فرزندپروری پروش افرادی بی کفایت و منفعل است که از کمترین میزان استقلال برخوردارند و اغلب عزت نفس پایینی دارند.
بیشتر بخوانید : نکاتی در مورد مکمل های ورزشی که قبل خرید باید بدانید!
۳. فرزندپروری آسان گیرانه
در این سبک فرزند پروری خانواده‌ها والدین با پذیرش بدون قید و شرط، شیوه‌های تربیتی پذیرا و بدون هیچ هنجار و ارزشی را اعمال میکنند. این والدین کنترل چندانی بر رفتارهای فرزندان خود ندارند و همچنین فرزندان اجازه دارند در هر شرایطی خودشان تصمیم گیری کنند حتی زمانی که برای این تصمیم گیری‌ها به رشد کافی نرسیده اند. جهت دهی رفتاری خاصی ندارند و صرفا حمایت کننده هستند.
به طور کلی سبک تربیتی سهل گیر دارای ویژگی‌های زیر است:
- سبک تربیتی آنها بر عکس سبک سختگیرانه است. آنها قوانین نمی‌گذارند یا قانون‌های خیلی کمتری دارند.
- ارتباط عموما باز است، اما این والدین می‌گذارند کودکان خودشان تصمیم بگیرند، به جای اینکه آنها را هدایت کنند.
- این والدین معمولا گرم و مراقبت کننده‌اند.
- نتیجه استفاده از این روش پرورش افرادی نابالغ و فاقد حس مسئولیت پذیری است.
۴. فرزندپروری بی اعتنا
ویژگی بارز این سبک فرزند پروری بی تفاوتی نسبت به کودکان است؛ این والدین به نیاز‌ها و شرایط فرزندان خود اهمیتی نمی‌دهند، برای آنها وقت صرف نمی‌کنند و احتمالا درگیر افسردگی هستند و به طور کل رفتاری بی اعتنا دارند.
در این سبک هم کنترل و نظارت والدین بر رفتار فرزندان پایین است و هم محبت و گرمی در رابطه آنها جای خود را به سردی و طرد کنندگی داده است . اینان برنامه خاصی برای تربیت فرزند ندارند، به فرزندان توجهی ندارند .
در این سبک تربیتی بچه ها هر کاری دلشان بخواهد می کنند و بسیاری مواقع هم در تشخیص ارزش و ضد ارزش دچار تعارض و مشکل می شوند احترامی در بین والدین و بچه ها دیده نمی شود.
کندل (1990) از این سبک به عنوان آشفته یاد کرد زیرا والدین رفتارهای متضادی را از خود نشان می دهند، کنترل های آنها نا آگاهانه است و ثبات و دوامی ندارد و دارای دیدگاه ها و کنشهای متفاوت و متضادی نسبت به فرزندان هستند به طوری که نوجوانان وجوانان نمی دانند که حق با پدر است یا مادر و یا هیچ یک و این که چه چیزی درست است و کدام اشتباه می باشد. والدین در این سبک نسبت به تصمیم گیری و نقطه نظر کودک بی تفاوت هستند.
ویژگی‌های سبک بی اعتبا یا طردکننده
هیچ سبک تربیتی مشخصی به کار نمی‌رود.
والد اجازه می‌دهد کودک هر کاری می‌خواهد انجام دهد، بدون آگاهی دادن یا مراقبت کردن.
ارتباط خیلی محدود است.
این والدین مراقبت خیلی کمی فراهم میکنند.
انتظارات خیلی کمی از کودک دارند.
نتیجه این سبک فرزندپروری، پرورش افرادی است که اغلب بزهکار هستند، رفتارهای ضداجتماعی دارند و همچنین اعتیاد به مواد مخدر در این افراد بسیار شایع است.
سخن نهایی در باب سبک های فرزند پروری
نحوه تربیت و رفتار با فرزند یکی از مهم ترین مسائلی است که خانواده ها با آن رو به رو می شوند، انتظار می رود برای تربیت فرزندان خود روش مناسب و کارامدی انتخاب کنند. این روش ها و سبک فرزند پروری به صورت مستقیم بر روی شخصیت؛رفتار و منش کودک در تمام طول عمر تاثیر می گذارند. به همین خاطر باید توجه زیادی به این مسئله کنند.
سوالی که دارم این است در بین خانواده هایی که کودک دارند کدام سبک تربیتی رایج و همه گیر است؟
درباره نویسنده
