از هزاران سال پیش از خاصیت درمانی عسل در بهبود زخم ها، سوختگی ها و التهاب استفاده می کردند، لذا این ماده غذایی در طب سنتی جایگاه خاصی دارد . تشخیص عسل طبیعی بعنوان یکی از ارزشمندترین مواد غذایی به دلیل دارا بودن مواد مغذی از قبیل قندهای طبیعی، مواد آلی، معدنی، ویتامین ها و بویژه تامین بخشی از انرژی روزانه از اهمیت ویژه ای برخوردار است و علاوه بر این در طب سنتی به اثرات درمانی عسل در بیماری های گوارشی، ضعف اعصاب، سرفه و اشاراتی شده است.
احتمالاً شما نیز از آن دسته افراد هستید که در تشخیص عسل طبیعی از تقلبی زیاد سر رشته ندارید و برای اینکه عسل اصل و واقعی گیرتان بیاید، مجبور شده اید فروشنده‌ای مطمئن پیدا کنید.
خب باید اقرار کنیم همه ما تقریباً شبیه هم عمل میکنیم. دلیلش هم واضح است که تشخیص عسل طبیعی از ظاهر آن چندان هم آسان به نظر نمی‌رسد.
عَسَل که آن را به فارسی اَنگَبین هم گویند، مایعی شیرین و گران‌رو است که زنبورعسل از شهد گل‌ها از راه رگورژاسیون تولید می‌کند. عسل به‌طور کلی یک ترکیب محلول در آب بسیار غلیظ قندی است. مهم‌ترین قندهای عسل فروکتوز، گلوکز و ساکاروز هستند. میزان کالری عسل حدود ۳۲۵ کیلو کالری انرژی در هر ۱۰۰ گرم است. عسل به لحاظ داشتن برخی مواد تخمیری در تبادلات غذایی و کمک به هضم غذا بالاترین مرتبه را در میان غذاها دارد
گونه های مختلف عسل طبیعی
عسل طبیعی؛ از ماده شیرینی که زنبورعسل تنها از شهد گل ها و گیاهان جمع آوری کرده و پس از دگرگونی های لازم، در سلول های مومی شان در کندو ذخیره کرده باشد، تولید می شود.
عسل تغذیه ای؛ از ماده ی شیرینی که زنبور عسل علاوه بر استفاده از شهد گل ها و گیاهان از شربت، شکر و … که در اختیار آنها می گذارند، استفاده کرده باشد. این گونه عسل قطعا کیفیت و خواص عسل طبیعی را ندارد اما متاسفانه در فروشگاه های مواد غذایی به فراوانی عرضه شده و به دلیل قیمت مناسب با اقبال عمومی مواجه می شود.
عسل تقلبی؛ مایعی است شیرین شبیه عسل که از گلوکز تجاری، شکر، اسید ستریک، اسانس و … که پس از پخته شدن به دست می آید. در تهیه و تولید این شبه عسل، زنبور هیچ دخالتی ندارد و در آزمایشگاه به آسانی قابل شناسایی است. این گونه شبه عسل ها نه تنها فاقد هرگونه خاصیت درمانی غذایی است بلکه برای سلامتی انسان زیان آور است.
متاسفانه شبه عسل ها به صورت گسترده تولید و به بازار عرضه شده و به دلیل قیمت ارزان (هر کیلو سه تا ۵۰۰۰ تومان) با استقبال مصرف کنندگان روبه رو می شود.
با توجه به هزینه های تولید عسل طبیعی (هزینه کوچ، نگهداری، توسعه و تجهیز زنبور ستان ها، دستمزد زنبورداران حرفه ای، بسته بندی و …) قیمت عسل طبیعی باید منطقی باشد.
عسل تک گل؛ به عسلی می گویند که زنبور عسل، شهد را از روی یک نوع گل جمع آوری کرده باشد مانند عسل آویشن، اقاقیا، سدر (کنار)، گون، مرکبات و … این گونه عسل کاربرد درمانی داشته و معمولا قیمت بالاتری نسبت به عسل های دیگر دارد.
عسل صد درصد تک گل کمیاب است و در بیشتر عسل های تک گل مقدار اندکی از شهد گل های پراکنده در هر منطقه وجود دارد.
عسل چهل گیاه؛ عسلی که زنبور عسل، شهد را از روی گل های گوناگون جمع آوری کرده باشد یا چند عسل تک گل را طبق فرمول خاص (که از نظر خواص، رنگ، عطر و سعم مطابق ذائقه ی بیشتر مصرف کنندگان باشد) با یکدیگر مخلوط کنند. این گونه از عسل طبیعی نیز کاربرد درمانی دارد.
عسل موم دار؛ چون سرشار از گرده ی گل، بر موم و موم طبیعی بوده و حرارت ندیده است از نظر خاصیت، طعم و عطر کیفیت بالایی دارد. به دلیل استفاده از دارو برای بهبود و درمان بیماری های زنبور عسل و رسوب درصدی از آن در موم شان، بهتر است از مصرف پیوسته ی این گونه ی عسل (حداکثر ۱۰ درصد میزان مصرف) خودداری شود.
متاسفانه افراد سودجو با دستگاه های موم ساز و پارافین (ماده ی اولیه که در تهیه شمع به کار می رود) شبه موم تقلبی ساخته و با قرار دادن مقداری از این موم های پارافینی در شبه عسل تقلبی، موجب گمراهی مصرف کنندگان را فراهم می آورند.
عسل بهاره؛ به عسلی می گویند که در اواخر فصل بهار به دست آمده باشد، مانند عسل مرکبات، اقاقیا و درختان میوه ای مانند زردآلو، گلابی، بادام و …
عسل پاییزه؛ عسلی که از اوایل تابستان تا میانه ی پاییز به وسیله زنبور تولید شده و بیشتر از شهد گیاهان صحرایی است.
ملاک انتخاب عسل خوب چیست؟
ابن‌سینا میگوید: عسل بسیار خوب آن است که کاملاً شیرین و خوشبو بوده و رنگش متمایل به سرخی باشد». کیفیت و اثربخشی عسل خوب و طبیعی چندین برابر عسل نامرغوب و مصنوعی است
برای مصرف کننده ی عادی یک راه بیشتر برای شناسایی عسل وجود ندارد؛ آن هم استفاده از حواس است. یعنی با چشم، شکل ظاهری عسل را ارزیابی، با بینی بو و با زبان مزه کرده و اگر مجموعه این عوامل مناسب بود و عسل عطر و طعم گل ها را داشت، عسل طبیعی است و ارزش دارد که بهای آن را در حد معقول پرداخت.
علائم و نشانه های عسل طبیعی
تشخیص عسل طبیعی راه های مختلقی دارد که مهم ترین آن؛ آزمایشگاه مطمن یا خرید از جایی که علاوه بر پیگیری بالای خرید؛قابلیت دسترسی به آن راحت است که در این میان مارکت پلیس هایی مانند هنگی بی علاوه بر ارائه جواب آزمایش می توانند به عنوان نهادی تسهیلگر علاوه بر تضمین تعهدو صداقت زنبوردار ضمانت محصولات وی را نیز به عهده می گیرد. اما علاوه بر این موارد ما در این مقاله روش های متعددی را ذکر می کنیم که بتوانید مشخصه ها و ویژگی هایی را ذکر می کنیم که تشخیص عسل طبیعی راحت تر شود .
عسل طبیعی مزه شکر نمی‌دهد و سریعا در دهان آب می‌شود.
عسل طبیعی، علاوه بر شیرینی خاص، دارای مزه و طعم ویژه‌ای است که فقط در عسل وجود دارد و عسل‌های مصنوعی فاقد این نوع مزه هستند. برای تشخیص عسل طبیعی از تقلبی، باید توجه داشت که عسل مصنوعی بیشتر مزه شیرینی شکر می‌دهد تا مزه خالص عسل.
شکرک زدن نشانه ی نامرغوب بودن عسل نیست
آنچه که در اصطلاح «رسوب کردن و شکرک زدن» می گویند و به خاطر وجود کلمه شکر در ذهن، تقلبی بودن عسل را تداعی می کند، چیزی جز پدیده ی «بلورین شدن» یا «کریستالیزاسیون» نیست. عسل به علت درصد بالای مواد قندی که دارد در واقع یک ماده ی جامد است که زیر شرایط بسیار شکننده ای به صورت مایع درمی آید. این ماده اشباع شده قندی باید در واقع جامد باشد اما به طور اتفاقی مایع است لذا به محض این که شرایط آماده شود، این دگرگونی فیزیکی یعنی بلورین شدن پدید می آید.
اما این موضوع به اندازه ای تاثیر منفی در ذهن مصرف کنندگان ایجاد کرده که از یک سو مشکل بزرگی برای تولید کنندگان در جریان عرضه به بازار به وجود می آورد و از سوی دیگر برای مصرف کنند گان از نظر طبیعی بودن عسل مایع، شک و شبه ایجاد می کند.
باید توجه داشت شکرک زدن و خاصیت تبلور عسل نشانه ی نامرغوب بودن آن نیست اما بعضی افراد به اشتباه عسل بلوری شده را مصنوعی یا تقلبی می دانند.تفاوت آن با شکرک زدن که در مربا ایجاد می‌شود این است که بلورهای عسل رس زده خیلی ریز تر از بلورهای مربای شکرک زده می باشد.
طعم واقعی عسل
برخلاف اعتقاد اکثر مردم، طعم عسل طبیعی خیلی زود در عرض چند دقیقه از بین می‌رود. همچنین اگر عسل طبیعی را حرارت داده و خنک کنید، طعم و مزه‌اش تغییر می‌کند و تمام ارزش‌های دارویی و غذایی‌اش کاهش پیدا خواهد کرد. در صورتی که عسل تقلبی به دلیل قند و شیرین کننده‌های اضافی، طعم شیرین‌اش باقی خواهد ماند.
بو یا عطر واقعی عسل
عسل خالص واقعاً می‌توان بوی عطر گل‌ها و گیاهان وحشی را احساس کرد.در صورتی که عسل تقلبی عمدتاً هیچ عطر و بویی از گل و گیاه وجود ندارد و شاید بیشتر بوی صنعتی بودن بدهد.
حرارت و انواع عسل
عسل واقعی پس از گرم شدن، به سرعت گلوله می‌زند اما حباب نمی‌دهد. عسل نا خالص پس از گرم شدن، به علت رطوبت، قند و وجود آب اضافی، حباب تشکیل پیدا می‌دهد.
حل شدن در آب و عسل ناخالص
عسل طبیعی فوراً در آب فشرده شده و ته ظرف (بدون حل شدن در آب) ته‌نشین می‌شود.در صورتی که عسل تقلبی خیلی سریع در آب حل می‌شود و مانند عسل طبیعی ته‌نشین نخواهد شد.
اگر عسل را داخل لیوان محتوی آب بریزید، چنانچه به صورت عمودی وارد لیوان پر از آب شده و در ته آن جمع شود و به سرعت حل نگردد، عسل خوبی است، ولی اگر عسل هنگام ریختن در آب حل شود، مطلوبیت و خلوص کمتری دارد
شفافیت عسل طبیعی و تقلبی
عسل طبیعی: از پشت شیشه آن نمی‌توان اشیاء یا نور را با وضوح کامل دید.
عسل تقلبی : مانند شیشه رنگی عمل می‌کند و به راحتی می‌توان اشیاء و نور را از پشت آن دید.
تست با نان
عسل طبیعی: هنگامی که روی یک تکه نان مقداری عسل بمالید، نان در همان حالت خود باقی خواهد ماند.
عسل تقلبی: به دلیل افزودنی‌های مرطوب، اگر روی نان قرار گیرد، نان خیس خواهد شد.
تست جذب روی کاغذ
عسل طبیعی: چند قطره عسل طبیعی روی کاغذی با قدرت جذب کنندگی بالا، جذب نخواهد شد.
عسل تقلبی: به سرعت مانند آب، جذب کاغذ با قدرت جذب کنندگی بالا خواهد شد.
میزان ناخالصی‌ها
عسل طبیعی: ذرات کثیف، گرده و تکه‌های بدن زنبور عسل را می‌توان در آن یافت.
عسل تقلبی: هیچکدام از موارد بالا در آن یافت نمی‌شود.
. آب شدن در دهان:
عسل طبیعی به سرعت در دهان آب می شود و پس از مصرف ایجاد انرژی می کند، در حالی که عسل غیرطبیعی طعم آبنبات می دهد.
ویژگی‌های بارز عسل طبیعی
عسل از جمله ارزشمند ترین مواد غذایی و سرشار از سودمند ترین مواد حیاتی اعم از مواد آلی، معدنی، قند های طبیعی، انواع ویتامین ها است که برای تولید آن، زنبورعسل شهد بهترین گل ها را مکیده و پس از افزودن انواع آنزیم ها و انجام چند کنش شیمیایی، شهد را تبدیل به مایعی خوشبو، نشاط آور، نیروزا و شفابخش به نام عسل می کند.
به صورت کلی عسل طبیعی دارای ساکاروز زیر ۵ درصد رطوبت زیر ۶/۱۸ درصد ،PH بین ۳.۴۲ الی ۶.۱۰ است و این در حالی است که عسل تایید شده هنگی در بهترین حالت های ممکن است است جدول زیر مقایسه این دو است.
| پارامتر مورد مقایسه | استاندار صنایع غذایی ودارویی | عسل هنگی بی |
| ساکاروز | کمتر از 5 | 0.84 صدم |
| رطوبت | کمتر از 18.6 | 14 |
| PH | بین 3.42 الی 6.10 | 3.8 |
در هنگام خرید عسل طبیعی در جواب آزمایشگاه عسل طبیعی به این سه پارامتر توجه کنید تا با اطمینان بیشتری پیدا کنید.
سخن نهایی برای مصرف کنندگان
عسل یکی از قوی ترین و بهترین موادی است که علاوه بر فواید زیاد عسل می توان از آن به عنوان دارو و حتی هدیه سازمانی استفاده کرد.اما باید بدانید این عسل طبیعی است که می تواند این ارزش و اهمیت را داشته باشد .
عسل های نامرغوب و صنعتی علاوه بر بی ارزش بودن برای سلامتی می تواند مضر باشد. به همن خاطر در انتخاب و خرید عسل طبیعی دقت لازم را به عمل آورید و بدانید ما در هنگی بی چون تولید کننده و خریدار عسل نیستیم اولویت اصلی ما این است که زنبوردارهای خوب را معرفی کنیم و تعهدو صداقت آن ها را مرتب پایش کنیم و در این راه از بهترین خبرگان این حوزه کمک گرفته ایم. تا مطمن شویم شما بهترین عسل طبیعی را انتخاب کنید.
درباره نویسنده
